Damızlık Koloninin Hazırlanması
Damızlık koloniler, kaliteli ve verimli ana arılar üretmek için genetik özellikleri üstün olan arılardan seçilir. Damızlık koloni hazırlığı, melezleme ve ana arı üretiminde başarının temelidir. İşte damızlık koloni hazırlama aşamaları:
1. Damızlık Koloni Seçimi
Damızlık olarak kullanılacak koloninin belirli kriterleri karşılaması gerekir:
✅ Genetik Saflık: Koloni, belirli bir ırka (örneğin Karniyol, İtalyan) ait ve saf hatlardan olmalıdır.
✅ Yüksek Bal Verimi: Seçilen koloni geçmişte yüksek bal üretmiş olmalıdır.
✅ Hastalıklara Dayanıklılık: Varroa, Nosema ve diğer hastalıklara karşı dirençli koloniler tercih edilmelidir.
✅ Uysallık: Agresif olmayan ve sakin çalışan koloniler damızlık için daha uygundur.
✅ İyi Kışlama Yeteneği: Sert kış şartlarında hayatta kalabilen koloniler tercih edilmelidir.
2. Koloninin Güçlendirilmesi
Damızlık olarak seçilen koloni, ana arı üretimi öncesinde güçlendirilmelidir:
🟢 Bol Yavru Üretimi Sağlanmalı: Kovan, bol miktarda kapalı ve açık yavru içermelidir.
🟢 Besin Stokları Güçlü Olmalı: Bal ve polen stokları yeterli olmalıdır.
🟢 İyi Besleme Yapılmalı: Şeker şurubu, polen ve protein takviyesi verilerek koloninin gücü artırılmalıdır.
🟢 Hastalıklardan Arındırılmalı: Kolonide herhangi bir hastalık belirtisi varsa, ilaçlama ve bakım yapılmalıdır.
3. Damızlık Ana Arının Kullanılması
Damızlık koloni, üstün genetik özelliklere sahip bir ana arıya sahip olmalıdır.
- Doğal Dölleme: Ana arının çiftleşmesi doğal yollarla, kontrollü çiftleşme alanlarında gerçekleştirilmelidir.
- Suni Tohumlama: Kontrollü gen aktarımı için laboratuvar ortamında yapılan suni tohumlama uygulanabilir.
4. Koloninin İzolasyonu ve Kontrolü
✔ Dışarıdan Gelen Erkek Arılar Engellenmeli: Melezlemeyi bozabilecek yabancı erkek arılar bölgeden uzak tutulmalıdır.
✔ Düzenli Kontroller Yapılmalı: Ana arının yumurtlama durumu ve koloninin genel sağlığı takip edilmelidir.
5. Üretilen Ana Arıların Kullanımı
Damızlık koloniden elde edilen F1 ana arılar, ticari üretim veya arılıklarda koloni yenilemek için kullanılır. Fakat F1 ana arıların F2 nesli genetik özelliklerini korumayabilir, bu yüzden yeni damızlık kolonilerle devam edilmelidir.
Damızlık seçimi her canlıda önemli bir unsurdur. Bundan dolayı damızlık seçimi yaparken ana arının kalitesini de belirlemiş oluyoruz. İyi özelliklere sahip bir damızlık daha kaliteli ana arı ortaya çıkacağının garantisini vermektedir. Damızlık kolonideki iyi yada kötü özelliklere sahip genetik özellikler bir sonraki anaya veya arılara geçmektedir. Ondan dolayı iyi genetik özelliklere sahip damızlık koloninin seçimi yapılmalıdır.
Ülkemizde damızlık ana arı yetiştirme alanları olarak iki bölge bulunmaktadır. Artvin ile Ardahan illerinde devletin belirlediği bazı bölgelerde damızlık ana arı üretimi yapılmaktadır. Onun dışındaki yerler f1 dediğimiz melez ana arı üretimi yapılmaktadır. Buralardan elde edilen damızlık ana arılar ile ana arı üretimi yapılabilmektedir.
En önemlisi ise kendi arılığımızda bulunan arıların içinde en iyi arıyı tespit edip onu damızlık koloni olarak belirleyip ana arı üretebilmektir. Bu damızlık arıyı belirlerken, bal durumu, sakinliği, kışlama becerisi, hastalıklara karşı dayanıklı olması, oğul eğiliminin az olması ve arı zararlılarına karşı savunması iyi olan arılardan seçmemiz gerekiyor. Bu saymış olduğumuz bütün özellikler olmayabilir ama yüzdelik dilimde en fazla hangi arıda varsa o arıyı bir kenara ayırıp ondan ana arı üretimi yapmamız gerekir. Tespiti yapılmayan ve uzun süre gözlenmeyen arılardan elde edilen ana arılar verimsiz ve kalitesiz olur.
Belirlenen damızlık koloniden ana arı üretimi:
1) Damızlık olarak kullanılacak koloni ana arı ızgarası ile bölünmüş kovanlara aktarılır.
2) Transferden 5 gün önce ana arı bir yavrulu ve bir adet hafif esmer boş bir petek ile ızgaralı yere hapsedilerek verilen boş peteğe yumurtlaması sağlanır.
3) Ana arı transfer gününden 4-5 gün önce bu peteğe yumurtlamış ve yumurtalar transfer gününde istenilen yaşa ulaşmış olacaktır.
4) Gününü doldurmuş gözlerden transfer yöntemi ile aşılama yapılarak, aşı çıtaları doldurulur.
5) Doldurulan ve aşılaması yapılan çıtalar besleyici kolonilere verilir.
6) Besleyici süresini doldurulan çıtalar, daha sonra bitirici kovanlara geçirilir.
7) Bitirici kolonilerde ana arı memeleri kapanan yeni aday ana arılar çıkmak üzere ve çiftleşmesi için ana arı kutularına dağıtılır.
8) Ana arı kutularında çıkan ana arılar 1 hafta 10 gün içinde çiftleşme yaptıktan sonra yeni kovanlarına verilmek üzere hazırlanır.
Ticari olarak ana arı üretimi yapıyorsak yani 5 bin üzerinde ana arı kutumuz varsa buraya belirleyeceğimiz ana arı damızlık koloni sayısı 10 olabilir ama aşırı melezlemenin önüne geçmek için 15 adet damızlık koloni bulunması sağlıklı olacaktır.
Özetle; iyi ana arılar elde edebilmek için sağlıklı ve iyi arıları damızlık olarak seçilmesi gerekmektedir.
