Ana arının yumurtlamasında birden fazla etkileyen özellikler vardır. Koloninin devamlılığı ve sağlıklı bir arıcılık için en önemli unsur ana arının verimli olmasıdır. Koloni de ne kadar işçi arı olursa olsun, eğer ana arı yeterince yumurta atıp koloniyi canlı tutmazsa belli bir zaman sonra koloni zayıflayacaktır ve hatta sönmeye kadar gider.
Aşağıya yazdığımız maddeler ana arının yumurta atmasını etkileyen faktörler olarak sıralayabiliriz.
Ana arının ırkı: Bölgeye uyum sağlamış olan arı ırkı olması gerekir. Her arı her yerde verimli olmayacaktır. O yüzden bölgenizin rakım ve flora durumuna göre ırk seçmelisiniz.
Ana arının yaşı: Normal şartlarda ana arı 5-6 yıl gibi bir süre yaşamaktadır. Ama ekonomik olarak 2 yıldan sonra ana arı da yumurta kaybı yaşanmaktadır. Bundan dolayı ana arıların 2-3 yılda bir değiştirilmesi gerekmektedir.
Koloni popülasyon miktarı: Koloni içinde ana arı etkisi fazla olsa da burada düzeni önceden ayarlayanda işçi arılardır. Belki de işçi arıların bu şekilde önden hazırlık yapması bizim bilmediğimiz iletişim yoluyla ana arı da veriyor olabilir. Ana arının yumurta atacağı alanın belirlenmesi ve temizliği daha sonra var olan yavru alanına bakımını işçi arılar tarafından yapılmaktadır. Doğada yeterli flora yoksa gereğinden fazla yavru varsa bunları temizleme işini de işçi arılar yaparak kovan dışına atmaktadır.
Yetiştirme mevsimi: Doğanın değişimine göre arılarda kendine şekil verirler. Tabiatta çiçekler bittiyse buna bağlı olarak arılarda kovan içinde kendilerine çeki düzen vererek yavru atımını ve hareket alanı daralır. Havanın soğumasıyla 14 derecenin altına düştüğünde salkım yapmaya başlarlar. 29 derecenin üstüne çıktığında ise yavru atmaya ana arı başlar ve kovan içi hareketlilikte bu sıcaklıklarda olmaktadır.
Yöre florasının durumu: Bölgenin yani bitkilerin gelişim evrelerine göre arılarda o şekilde gelişmektedir. Her yer çiçekler açtığında arılarda yavru atmaya ve hızlı bir şekilde gelişmeye başlar. Sonbahar ile birlikte doğadaki gıdalar tükendiğinde ise aynı şekilde kovan için hareketleri biter ve kış için bir düzen alırlar.
Kuluçkalıktaki peteklerin özellikleri: Ana arının yumurta atma alanını öncesinden işçi arılar tarafından temizlenerek parlatılmaktadır. Ana da bu temiz gördüğü peteklere yumurtalarını atar. İlkbaharda genelde beyaz ve yeni verilmiş peteklere yumurta atarken, sonbahara doğru ise kararmış eski peteklere yumurta atma eğilimindedir. Eski peteklere yumurta atmasının sebebi önceden petekten yavru çıktığı için hücrede ısı kaybını önleyecek perde görevi gören bir koruma olduğu için yavru alanını sıcak tutmaktadır. Beyaz ve yeni petekler ise daha serin alan sağlamaktadır.
Yumurtlama alanının varlığı: Kovan içinde ana arının yumurta alanı her zaman olmalıdır. Yeterli petek olmayıp arılar tarafından bal ve polen ile dolduysa ana arının yumurta atma alanın kalmamış demektir. Bu durumlar bazen arıların oğul atmasına sebep olmaktadır. İşte bu durumu takip ederek ana arıya yeni yumurta atacak alan oluşturulması gerekir.
Ana arının yetiştirilme şekli: Ana arı üretim süreci ve yöntemleri ana arı kalitesini etkilemektedir. 1 günlük yumurtadan ana üretilebileceği gibi 4 günlük yumurta gözünden de ana arı üretiliyor. Ne kadar genç günlü yumurtadan ana arı üretilirse kalite o derecek yüksek olur. Çünkü genç yeni günlü yumurtaların beslenmesi daha yoğun arı sütü ile beslendiği için kalite oranı artmaktadır.
Ana arının fiziksel durumu: Ana arılar bazen memeden çıkarken bazen de çiftleşme esnasında sakatlanabiliyorlar. Bu gibi sakatlık durumlarda ana arıları kovana verilmemesi gerekir. Bu şekilde olan analar imha edilmesi lazım.
Kolonideki parazit bulaşıklığı: Arılarda bir çok hastalıklar bulunmaktadır. Bu hastalıklar ana arıların yumurta atmasında tutun, koloni çökmelerine kadar gitmektedir. Zamanında müdahale edilerek hastalıklar kontrol altında tutulup hatta yok edilmelidir.
Arı kovanının su ihtiyacı: Arılar ilkbahar ve yavru yetiştirme dönemlerinde yoğun su ihtiyacı duymaktadır. Bu su kaynakları temiz ve yakın olmalı ki arıların gelişiminde önemli etki etmektedir. Fabrika kenarlarına hastalık bulaştırabilecek yerlerden uzak durulması gerekiyor.
